Polskie warzywa i owoce

Warzywa cebulowe pochodzą z Azji Zachodniej oraz Azji Środkowej. W Polsce uprawiane są takie gatunki, jak: cebula zwyczajna, cebula kartoflanka, cebula wielopiętrowa, szalotka, siedmiolatka, cebula perłowa, por, czosnek pospolity, szczypiorek.

CEBULA

Wraz ze swoimi leczniczymi właściwościami, w medycynie ludowej wykorzystywana była już przed tysiącami lat. Ze względu na zawartość lotnych substancji fitoncydów, uwalnianych podczas krojenia, jak i związków nielotnych obecnych w miąższu, ma działanie bakteriobójcze. Łagodzi również stany zapalne skóry i uśmierza swędzenie po ukąszeniu owadów. Duża zawartość siarki sprzyja wzmacnianiu odporności organizmu oraz ma zbawienny wpływ na skórę i włosy. Ponadto działa przeciwzakrzepowo, obniża ciśnienie krwi, pobudza apetyt przyspieszając wydzielanie soków żołądkowych, wzmacnia organizm, reguluje pracę układu pokarmowego, m.in. poprzez stwarzanie niekorzystnego środowiska dla pasożytów. Ma również działanie moczopędne, dzięki czemu stymuluje usuwanie nadmiaru wody z organizmu.

 

CZOSNEK

Zawarty w czosnku ajoen wspomaga leczenie infekcji wirusowej, kaszlu i kataru. Obfituje w działające antybakteryjnie allicynę i flawonoidy, które skutecznie przeciwdziałają rozwojowi niektórych gatunków chorobotwórczych grzybów. Stymuluje również pracę przewodu pokarmowego, zapobiega nadciśnieniu i miażdżycy. Wykazuje działanie rozkurczowe, przez co może łagodzić dolegliwości miesiączkowe. Jest bogaty w siarkę, która wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu oraz wpływa pozytywnie na wygląd skóry, włosów i paznokci. Podobnie jak cebula, zawiera dużo wit. C, A, witamin z grupy B, wapnia, potasu i magnezu.

 

POR

To, co najlepsze w porze, poza smakiem i aromatem, to wartości odżywcze. Jest bogatym źródłem wit. A, C, E i B6 oraz potasu, wapnia, fosforu, magnezu i kwasu foliowego. Ma właściwości obniżające poziom złego cholesterolu, jednocześnie zwiększając poziom tego dobrego (zmniejsza to ryzyko zawału serca i chorób układu krążeniowego). Zawarte w porze mangan, wit. C, wit. B6 i żelazo stabilizują poziom cukru we krwi. Poza tym bardzo dobrze wpływa na układ odpornościowy i oddechowy, ma także właściwości bakteriobójcze.

SZCZYPIOREK

Jest jednym z najbardziej znanych warzyw uprawianych w naszych ogrodach, o bardzo wysokich walorach smakowych. W stanie dzikim można go spotkać zarówno w Europie, jak i Azji oraz Ameryce Północnej. Osiąga do 25 cm wysokości. Składa się z podziemnego kłącza oraz części nadziemnej - cienkich, igiełkowych liści, pustych wewnątrz. Zawiera wiele bardzo istotnych składników, które pozytywnie wpływają na organizm człowieka - wit. C, karoten, sód, wapń, potas, fosfor i żelazo oraz olejki eteryczne zawierające siarkę. Skutecznie wzmaga apetyt, obniża ciśnienie i poprawia trawienie.

 

 

Są roślinami jednorocznymi. Częścią użytkową tych warzyw są jadalne owoce, które w przypadku ogórków i dyni zwyczajnej zbiera się w różnych fazach wyrastania owoców, a w przypadku melonów i kawonów - w fazie dojrzałości fizjologicznej.

DYNIA

To uniwersalne warzywo o wszechstronnym wykorzystaniu w kuchni. Z miąższu dyni przygotujesz: zupę, racuchy, farsz do naleśników, ciasto, pestki dodasz do sałatki lub ciasta, z oleju przygotujesz dressing do sałatki. Ma bardzo mało kalorii (17-32 kcal w 100 g miąższu), szybko syci i stanowi doskonałe źródło błonnika. Jest szczególnie bogata w beta-karoten (prowit. A), chroniący przed wolnymi rodnikami, poza tym zawiera: wit. B, kwas foliowy, cynk, fosfor, wapń i potas.

Ze względu na niską zdolność wiązania azotanów z gleby, dynia jest dobrym produktem w żywieniu dzieci oraz ludzi chorych na miażdżycę, stwardnienie tętnic, nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek, choroby wątroby, otyłość i zaburzenia przemiany materii. Wzmacnia także system immunologiczny.

Surowy miąższ dyni jest raczej wodnisty i pozbawiony smaku. Dopiero po ugotowaniu lub upieczeniu, a także doprawieniu i wkomponowaniu w danie nabiera smaku i charakteru. Do potraw można wykorzystywać tartą surową dynię (np. do racuchów) lub też usmażoną bądź ugotowaną w kawałkach (np. do makaronu, dań jednogarnkowych). Z kolei puree z dyni najlepiej smakuje z dyni upieczonej w piekarniku.

Pestki dyni

Mają wysoką zawartość cynku oraz lecytyny. Zwiększają przemianę materii oraz wpływają korzystnie na czynności mózgu. Nasiona składają się w 30-40% z oleju.

Olej z pestek dyni

Tłoczony na zimno, oprócz mnóstwa witamin i minerałów zawiera też fitosterole, substancje obniżające poziom cholesterolu i zwalczające wolne rodniki. Zawiera witaminy: A, C, D, E, B1, B2, B6, fitosterole, potas, selen, cynk, wapń i żelazo. 10% jego składu stanowią nasycone kwasy tłuszczowe, a 80% to tłuszcze nienasycone, z czego 55% to wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Nie nadaje się do obróbki termicznej.

CUKINIA

Pod koniec XIX wieku Włosi wyhodowali z kabaczka nowe warzywo, które nazwali zucchini, co było zdrobnieniem słowa zucca - dynia, zatem cukinia to „mała dynia". Tajemnicza roślina szybko rozpowszechniła się w całej Europie. Od tego czasu stała się niezwykle popularna, jednak w Polsce dostępna jest dopiero od kilkunastu lat. Owoce cukinii zbiera się niedojrzałe. W Polsce dostępna jest tylko jedna odmiana tego warzywa, mająca wydłużoną postać o zielonym kolorze i często białe cętki. W innych krajach popularne są też inne odmiany cukinii o kulistych kształtach i żółtej barwie.

Cukinia ma wyjątkowo niską wartość energetyczną - zaledwie 13 kcal na 100 g. I zawiera przy tym mnóstwo witamin (C, A, K i wit. z grupy B) i składników mineralnych (przede wszystkim magnez, potas i żelazo). Ma także pozytywny wpływ na układ krążeniowy i pokarmowy, łagodząc objawy nadkwaśności. Zalecana jest dla osób o wrażliwym układzie pokarmowym. Zawarte w cukinii związki zasadowe działają alkalizująco i wpływają korzystnie na proces trawienia. Dodatkową zaletą cukinii jest to, że w jej owocach nie odkładają się metale ciężkie.

KABACZEK

To niskokaloryczne warzywo zawiera duże ilości cukrów, wit. C, PP, B1, karotenu. Ponadto jego owoce nie kumulują metali ciężkich. Niezaprzeczalną zaletą kabaczka jest znakomity smak. Odkwasza organizm oraz sprzyja przemianie materii. W kuchni podaje się je na surowo, smażone, pieczone, duszone, gotowane. Przyrządza się z nich zupy, surówki, sałatki, napoje, desery i marynaty. Pamiętać jednak należy, aby większe kabaczki o grubszej skórce obierać. Dlatego w przetwórstwie przemysłowym zastosowanie znajdują owoce wielkości 10-15 cm, chociaż za najsmaczniejsze uważa się owoce w pełni wyrośnięte, o długości ok. 25 cm.

 

PATISON

Odmiana dyni zwyczajnej.

OGÓREK
Owoce ogórka mają niską wartość energetyczną - 100 g świeżej masy daje około 10-20 kcal. Ogórki zawierają 69% wody, 0,5% białka, 01% tłuszczu i około 2,1% węglowodanów oraz witaminy: A, B1, B2 i C, a także związki mineralne, głównie wapń, fosfor, magnez i żelazo. Najwięcej witamin mają ogórki kwaszone, zwłaszcza woda, w której się kisiły (a to za sprawą dodatków i przypraw towarzyszących temu procesowi).

Wiele osób przygotowuje sałatkę z ogórkiem i pomidorem. Tymczasem to duży błąd: ogórki zawierają enzym - askorbinaza, który niszczy wit. C, dlatego nie należy go łączyć z pomidorami ani z cebulą.
Mają korzystny wpływ na przemianę materii u człowieka. Szczególnie cenne są zasadowe sole mineralne, działające neutralizująco na organizm ludzki. Zawartość wit. B2 pomaga w leczeniu łuszczycy. Warzywo to jest niskokaloryczne, a gasząc nim pragnienie usuwamy nadmiar wody z organizmu i przyspieszamy wydalanie kwasu moczowego.
Sok ogórkowy lub miazga z owoców ze świeżego ogórka ma zastosowanie w kosmetyce. Stosowane zewnętrznie na skórę działają lekko ściągająco, wybielająco i nawilżająco. Skórka, miąższ i sok ogórka wybielają skórę twarzy oraz szyi, ściągają rozszerzone pory. Ogórki zawierają niewiele witamin, ale ważny jest zawarty w nich krzem upiększający cerę i sód, który reguluje gospodarkę wodną naszego organizmu.

ARBUZ

Owoc ten zawiera 92% wody, dlatego wyśmienicie gasi pragnienie. Ma słodkawy, przyjemny, orzeźwiający smak, do czego przyczynia się zawartość kwasu cytrynowego i jabłkowego. Zawiera witaminy: B1, B2 i B6, wit. C. Poza tym zawiera: potas, wapń, chlor, sód, siarkę, magnez i fosfor. Ma niską wartość energetyczną - zaledwie ok. 30 kcal w 100 g. Polepsza przemianę materii i wpływa korzystnie na układ pokarmowy. Jest też używany do maseczek na skórę, działa bowiem przeciwzmarszczkowo, tonizująco i ściągająco, pomaga przy leczeniu stanów zapalnych skóry i zajadów. Dzięki dużej zawartości wody w owocach ma właściwości moczopędne i jest zalecany dla chorych na nerki. Z badań wynika również, że - podobnie jak pomidor i czerwony grejpfrut - jest źródłem likopenu, który wspomaga leczenie chorób nowotworowych oraz chroni przed rozwojem miażdżycy i chorób serca. Dietetycy zalecają dietę bogatą w arbuzy osobom cierpiącym na nadciśnienie. Owoce arbuza zawierają bowiem cytrulinę - składnik, który dobrze wpływa na naczynia krwionośne.

 

 

W Polsce uprawia się kapustę głowiastą białą i czerwoną, kapustę włoską, kapustę brukselską, kalafior, kalarepę i jarmuż.

KALAFIOR

Częścią jadalną są mięsiste pędy skrócone (tzw. róża). W Polsce zaczęto uprawiać kalafiora na przełomie XVI i XVII wieku. Prawdopodobnie sprowadziła go do Polski Bona Sforza. Zaliczany jest do cenniejszych warzyw z uwagi na zawartość składników odżywczych. Prawie w ogóle nie zawiera tłuszczów i białka, co sprawia, że dostarcza tylko ok. 20 kcal na 100 g. Zawiera m.in.: sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, miedź, cynk, fosfor, fluor, chlor, jod, karoteny, witaminy: K, B1, B2, B6, C, kwasy: nikotynowy i pantotenowy. Warto go gotować bez pokrywki i przy włączonym wyciągu.

 

BROKUŁ

To właściwie inaczej zabarwiona pochodna kalafiora, znana w Europie od dobrych 3 tysięcy lat. Pojawia się w różnych kolorach, zazwyczaj w postaci zielonkawych różyczek. Pod względem zawartości wit. C przewyższa owoce cytrusowe.

Przy zakupie brokułów należy zwrócić uwagę na to, aby wybrać nieuszkodzone, pozbawione plam różyczki, a otaczające je liście nie powinny być żółte.

Brokuły możemy jeść na surowo, np. w sałatkach, lub ugotowane, najlepiej jeszcze na półtwardo jako dodatek do dań głównych. Ponieważ nie wymagają długiego gotowania, do dań warzywnych czy jednogarnkowych należy je dodawać dopiero pod koniec tego procesu. Świetny pod postacią zupy-krem. Jest również niskokaloryczny: 100 g to tylko 37 kcal. Najważniejsze składniki pokarmowe zawarte w brokule to węglowodany, wit. A, wit. B1, wit. B2, wit. C, wapń, fosfor, żelazo i kwas foliowy, magnez.

 

JARMUŻ

Odmiana botaniczna kapusty warzywnej. Jedna z najstarszych form użytkowych kapusty dzikiej, od której się wywodzi. Do końca średniowiecza jarmuż był jednym z najpopularniejszych zielonych warzyw w całej Europie. Dziś można je różnicować w zależności od długości łodygi i różnorodność liści. Liście występują w kolorach od jasnozielonego poprzez zielony, ciemnozielony i fiolet aż do fioletowo-zielono-brązowego. Znany jest wyłącznie z uprawy, nie występuje na stanowiskach naturalnych.

Jest uważany za bardzo pożywne warzywo zawierające silne przeciwutleniacze i mające właściwości przeciwzapalne. Jest bogatym źródłem wit. K, wit. C, karotenoidów, a także wapnia. Podobnie jak brokuł i inne warzywa kapustne zawiera sulforafan, związek posiadający właściwości przeciwnowotworowe. Jarmuż jest również doskonałym źródłem żelaza. Najprościej ugotować go do miękkości z odrobiną soli i cukru, a następnie podsmażyć z masłem i podawać jako dodatek do mięs.

 

KALAREPA

Choć jest szeroko dostępna, to jednak niezbyt często pojawia się na naszych talerzach. Jest odmianą kapusty warzywnej. Częścią jadalną jest przerośnięta, zgrubiała łodyga (tzw. jabłko) i młode listki. Do jedzenia nie nadaje się natomiast skórka, którą przed schrupaniem należy obrać. Kalarepa występuje w dwóch rodzajach: zielonej i fioletowej, miąższ zawsze jest biały. Wybierając ją w sklepie, należy zwrócić uwagę na jej liście, które powinny być intensywne w swoim kolorze i świeże. Bulwa zaś musi być twarda i jędrna. Kalarepę można przechowywać w lodówce 4-5 dni. Można ją także zamrażać.

Charakteryzuje się sporą wartością odżywczą i zawartością przeciwutleniaczy. Dostarcza witamin (z grupy B, C, K, beta-karotenu) i soli mineralnych (wapnia, magnezu, żelaza i fosforu). Zawiera luteinę niezbędną do prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku, a średnich rozmiarów główka kalarepy pokrywa dzienne zapotrzebowanie na wit. C. Ponadto korzystnie wpływa na układ trawienny. Dzięki zawartości włókien roślinnych reguluje perystaltykę jelit i jest wykorzystywana w leczeniu zaparć. Pobudza również wydzielanie żółci i usprawnia trawienie. Zaliczana jest do warzyw nieuczulających, dlatego można ją podawać dziecku od 6. miesiąca życia. Wskazana jest także w diecie cukrzyków, ponieważ należy do produktów bardzo wolno podnoszących cukier we krwi, a jednocześnie nie jest kaloryczna. 100 g kalarepy to 27 kcal. Świetny pomysł na przekąskę między głównymi posiłkami.

 

KAPUSTA (GŁOWIASTA BIAŁA I CZERWONA ORAZ WŁOSKA)

Kapusta ma niewielką kaloryczność. Trzeba jednak pamiętać, że takie potrawy jak bigos, mimo że składają się głównie z kapusty, są jednak wysokokaloryczne z powodu dużej zawartości mięsa i tłuszczu.

Wszystkie odmiany kapusty są wartościowym źródłem składników odżywczych, takich jak witaminy, składniki mineralne oraz błonnik pokarmowy. Są również doskonałym źródłem wit. C. Zwłaszcza w okresie zimowym, dobrym źródłem tej witaminy jest również kapusta kiszona. Spośród składników mineralnych, zawartych w kapuście, na uwagę zasługuje stosunkowo duża zawartość potasu i wapnia.

Kapustę czerwoną natomiast można szczególnie wyróżnić ze względu na wysoką zawartość antocjanów - barwników odpowiedzialnych za charakterystyczną barwę tej odmiany. Antocjany należą do grupy związków zwanych bioflawonoidami, wykazujących silne działanie przeciwutleniające. Wraz z wit. E, C i beta-karotenem zmniejszają one ryzyko powstawania zmian miażdżycowych i rozwoju nowotworów. Podobne przeciwnowotworowe działanie wykazują indole.

Do zalet kapusty należy również zaliczyć całkiem dużą zawartość siarki, która korzystnie wpływa na wygląd włosów, cery i paznokci. Nie można zapomnieć o ważnej zasadzie dotyczącej jej gotowania. Kapustę, z powodu dużej zawartości ostrych olejków eterycznych, należy gotować przez krótki czas (we wstępnej fazie) bez przykrycia. Pozwoli to na ulotnienie się wraz z parą wodną części olejków eterycznych, dzięki czemu potrawa będzie miała delikatny bukiet smakowo-zapachowy.

 

BRUKSELKA

Najprawdopodobniej powstała ze skrzyżowania kapusty głowiastej i jarmużu. Jej macierzystym krajem jest Belgia, w której uprawiana jest od stuleci. Warzywo to zawiera mnóstwo ważnych mikro- i makroelementów. Swoje cenne właściwości zawdzięcza zawartym w niej substancjom, takim jak karotenoidy, chlorofil, glukozynolaty, indole. Jej składniki wpływają na odbudowę DNA w komórkach i blokują rozwój komórek nowotworowych, stąd zaliczana jest do warzyw młodości. Jest bogatym źródłem potasu, magnezu, wapnia, a także żelaza i manganu. Zawiera bardzo dużo witamin, w tym wit. C, E, K, a także witaminy z grupy B, w tym kwas foliowy niezbędny do prawidłowego przebiegu ciąży. Wzmacnia odporność organizmu, wspomaga pracę układu pokarmowego, likwiduje zaparcia. Zalecana w chorobach układu sercowo-naczyniowego, obniża stężenie cholesterolu we krwi. Posiada właściwości przeciwzapalne, polecana w astmie, gruźlicy, zapaleniu oskrzeli i strun głosowych, anemii. Ma charakterystyczną goryczkę, która sprawia że nie jest naszym ulubionym warzywem. Jak pozbyć się goryczy? Po oczyszczeniu główek brukselki należy przekroić je na pół i ugotować krótko w wodzie z dodatkiem mleka. Po odcedzeniu można je udusić z odrobiną masła lub dopiec w piekarniku.

Część jadalną warzyw korzeniowych stanowią zgrubiałe korzenie spichrzowe. Mają one dużą wartość dietetyczną, odżywczą, a nawet leczniczą. Są źródłem soli mineralnych, cukrów i witamin.

 

BURAK ĆWIKŁOWY

Buraki w postaci surowej najczęściej spożywamy w postaci soku, ale również w formie ugotowanej lub upieczonej. Jeśli chcemy buraki ugotować, to najlepiej zrobić to ze skórką, gdyż podczas obierania traci zbyt wiele soku i odbarwia się na brązowo. Pieczone w skórkach i zawinięte w folii są dużo słodsze i lepiej zachowują kolor. Po ugotowaniu/upieczeniu należy je obrać, wówczas można miąższ przetrzeć na sałatkę albo barszcz.

Buraki zawierają około 10% cukru, do 2% białka i dużą ilość składników mineralnych, tj. potas, sód, wapń, magnez, fosfor, żelazo i cynk, dzięki czemu są mocno zasadotwórcze, neutralizują kwasotwórcze działanie np. mięs i słodyczy. Zawierają frakcję błonnika, która likwiduje zaparcia.
Czerwonofioletową barwę buraki zawdzięczają betacyjanom. Związki te pełnią ważną rolę w profilaktyce nowotworowej. Betanina to barwnik buraków czerwonych. Należy do grupy antocyjanów, które posiadają silne właściwości przeciwutleniające. Betanina ma zdolność wnikania do wnętrza bakterii, gdzie powoduje zahamowanie jej rozwoju i rozmnażania. Z tego względu mówi się o bakteriostatycznym działaniu buraków czerwonych.

MARCHEW

Długość korzenia zazwyczaj sięga 7 cm. Wewnątrz biegnie rdzeń, w którym znajduje się najwięcej witamin. Im bardziej intensywny kolor marchwi, tym więcej zawiera beta-karotenu. Obecnie istnieje ok. 100 odmian tego warzywa, dlatego na rynku można spotkać się także z białą, żółtą, czerwoną lub ciemnofioletową marchewką.

Kupując marchew, trzeba zwrócić uwagę na to, czy jest świeża, twarda i niepomarszczona. Nie powinna być zbyt elastyczna, ale dawać się łatwo złamać. Nać trzeba usunąć, gdyż w przypadku, kiedy chcemy ją jakiś czas przechować, korzeń nie wyschnie tak szybko. Zamkniętą szczelnie marchew możemy trzymać w lodówce nawet przez kilka tygodni, a świeżą i niemytą można przechowywać w piwnicy nawet pół roku. Z powodzeniem można ją także konserwować przez mrożenie lub marynowanie.

Marchew można jeść zarówno na surowo, jak i na gorąco. Należy ją przyrządzać pokrojoną w plasterki, kosteczki lub paseczki. Można również wykorzystać do zup, surówek, sałatek, sosów, zapiekanek, placków i ciast zarówno na słodko, jak i na ostro.

 

Wartość kaloryczna 100 g marchwi to 20 kcal. Zawiera beta-karoten, wit. A, B1, B2, PP. Ma też sporo wapnia, potasu, żelaza, miedzi, fosforu. Dlaczego warto jeść marchewkę? Ponieważ udrażnia naczynia krwionośne, reguluje pracę żołądka, usprawnia pracę wątroby. No i oczywiście wyostrza wzrok.

 

PASTERNAK

Kiedyś roślina bardzo popularna w Polsce. Ma niespotykany smak, łączy w sobie cechy pietruszki i marchewki, również z wyglądu. Korzeń ten jest mięsisty i ma słodkawy smak. Podobnie jak pietruszka, zawiera dużo wit. C i błonnika. Jak większość warzyw, trafił do Polski z południa Europy. Pasternak wykorzystuje się w kuchni na wiele sposobów. Obecnie ponownie odkrywa się jego walory. Można go zapiekać, dusić ze śmietaną, a także dodawać do surówek.

PIETRUSZKA KORZENIOWA

To jedno z najpopularniejszych warzyw na ziemi.

Spożywany jest nie tylko korzeń, który wchodzi w skład np. „włoszczyzny", ale także zielona natka. Pietruszka naciowa jest bogata w prowitaminę A oraz żelazo i wit. C, B1, B2, B6 oraz zawiera sód, potas, magnez, wapń, miedź, fosfor.

Pietruszka uważana jest za roślinę leczniczą, polecaną w przypadku ostrych i przewlekłych zapaleń pęcherza moczowego i dróg moczowych. Ma dobry wpływ na czynności skóry i układu trawiennego, uszczelnia naczynia krwionośne, pomaga leczyć anemię, choroby wątroby i woreczka żółciowego. Rzucie liści pietruszki likwiduje przykry zapach z ust.

Pomijając właściwości pietruszki, jest ona po prostu smaczna. Korzeń dodaje słodyczy i cudownego aromatu zupom, zwłaszcza rosołowi. Pietruszka idealnie komponuje się z sokiem z cytryny w postaci puree.

 

SELER KORZENIOWY

To spokrewniona z marchwią roślina. Bulwa selera jest jadalna na surowo, jak i po ugotowaniu. Z bulwiastego korzenia wyrasta długa (sięgająca jednego metra) łodyga, z której biorą swój początek liście (patrz: seler naciowy).

Seler ma najwięcej fosforu wśród warzyw korzeniowych, dużo wapnia, potasu i cynku, zawiera także magnez i żelazo. Seler wzmaga produkcję żółci, ale jednocześnie zapobiega jej zastojowi w woreczku (co jest przyczyną powstawania kamieni). Ułatwia trawienie i likwiduje nawet zaparcia wynikające ze złych przyzwyczajeń żywieniowych. Dieta bogata w seler zalecana jest także osobom cierpiącym na nadciśnienie tętnicze. Schorzenie to jest zwykle wypadkową nawet kilku przyczyn: złego odżywiania, stresu, zaburzeń w pracy nerek, obciążenia serca oraz całego układu krążenia. Tymczasem seler odtruwa organizm, pomaga trawić tłuszcze, działa moczopędnie, polepszając pracę nerek i serca oraz koi stargane stresem nerwy.

 

 

 

Większość warzyw liściowych spożywana jest w stanie surowym. Po uprzednim ugotowaniu spożywane są: szpinak, roszponka, boćwina, portulaka.

 

Wartość odżywcza warzyw liściowych jest duża - zawierają znaczne ilości wit. A i C oraz odkwaszających składników mineralnych (wapnia, potasu, żelaza).

BOĆWINA

Inaczej burak liściowy, od dawna uprawiany w Europie Środkowej i Wschodniej, w dwóch odmianach - liściastej i łodygowej. Odmiana liściasta tworzy duże pomarszczone liście na krótkich łodygach. Liście przyrządzane są podobnie jak szpinak. Boćwina łodygowa tworzy mniejsze liście na długich łodygach przyrządzanych jak szparagi. W dawnej Polsce boćwina była cenionym warzywem, obecnie prawie zupełnie zapomnianym. Dzisiaj o wiele bardziej popularna jest tak zwana botwinka, czyli zupa z liści, łodyg i korzeni bardzo młodych buraków ćwikłowych. Jest źródłem błonnika, potasu (najwięcej wśród warzyw), sodu, wapnia, fosforu, żelaza, witamin: A, B1, B2, PP i C.

 

BOTWINA

Są to młode liście i korzenie buraka ćwikłowego. Zawierają wiele składników odżywczych i są cennym źródłem błonnika, przez co usprawniają i regulują pracę jelit. Ponadto zmniejszają ryzyko chorób nowotworowych i oczyszczają organizm. Dodaje się je do zup, sałatek, duszonych potraw.

Z botwiny, czyli młodego buraka ćwikłowego, przyrządza się smaczną zupę - botwinkę. Dodając do bulionu botwinę, marchewkę, ewentualnie ziemniaki, na końcu zaprawiając śmietaną, otrzymamy smaczną, charakterystyczną dla wiosennej pory, zupę. Botwinka może też być nazwą wymienną dla botwiny, czyli samych liści buraka ćwikłowego.

 

CYKORIA

Do spożycia nadaje się jedynie główka kwiatu, mierząca ok. 3-4 cm średnicy, koloru białego lub kremowego. Roślina ta uprawiana jest bez dostępu do światła w temperaturze ok. 14-16 st. C. Średniej wielkości główka (ok. 150 gramów) zawiera tylko 30 kcal. Oprócz tego zaspokaja dzienne zapotrzebowanie naszego organizmu m.in. na: wit. A, wit. C, kwas foliowy, mangan  oraz błonnik. Cykoria zawiera też beta-karoten, który pozytywnie wpływa na koloryt i zdrowie skóry. W dalszym procesie przemiany materii przekształcany jest on w wit. A, która w naturalny sposób chroni i wspomaga odbudowę błon komórkowych skóry. Witamina ta jest tez silnym przeciwutleniaczem, dzięki czemu ma dobroczynny wpływ na zdrowie całego naszego organizmu, m.in. broni przed wolnymi rodnikami, chroni przed zmarszczkami, łagodzi różne podrażnienia skóry.

Cykoria, dzięki zawartości manganu, pomaga usprawniać metabolizm, przemianę tłuszczów oraz wchłanianie z przewodu pokarmowego. Pobudza wydzielanie soków żołądkowych, a laktucyna i laktukopikryna (substancje odpowiedzialne za specyficzny, gorzkawy smak cykorii), stymulują wątrobę do wydzielania większej ilości żółci, co wspomaga trawienie tłuszczy. Inulina (błonnik zawarty w liściach) ogranicza dodatkowo wchłanianie tłuszczów z przewodu pokarmowego. Wystarczy po jej zjedzeniu wypić dużo wody. Wtedy, po połączeniu, tworzy się w jelitach żelowana substancja, która sprawia również, że mamy uczucie sytości.

Najlepiej kupować białe lub kremowe cykorie, o ściśle zwiniętych liściach. Warto też wybierać te o mniejszych główkach, gdyż czym jest mniejsza, tym ma bardziej wyrazisty i intensywny smak. Jej smak można dodatkowo wzmocnić odpowiednio ją przyrządzając. Dobrze komponuje się z dodatkiem soku z cytryny, balsamicznego octu lub jabłek. Przed pokrojeniem, cykorię należy dokładnie umyć i osuszyć, by nie straciła gorzkiego smaku, którego źródło znajduje się w głąbie warzywa. Świeżą cykorię można przechowywać w lodówce przez tydzień.

 

RZEŻUCHA OGRODOWA

Znana też jako pieprzyca. Jest bogata w łatwo przyswajany jod, ponadto zawiera pewne ilości witamin: A, B1, B2, E, PP oraz siarkę, chrom, potas, mangan, magnez i wapń. Jedzenie rzeżuchy zalecane jest osobom cierpiącym na cukrzycę (obniża poziom cukru we krwi, zaś zawarty w niej chrom wspomaga prawidłową pracę trzustki), osteoporozę (ze względu na wapń i mangan), anemię, dolegliwości tarczycy, chorobę wieńcową, reumatyzm, a także mającym kłopoty z krążeniem, z problemami skórnymi i z paznokciami. Rzeżucha ma właściwości oczyszczające nasz organizm, poprawia apetyt i wspomaga trawienie. Działa dezynfekująco na jamę ustną i układ pokarmowy. Nie można jednak objadać się nią ponad miarę, gdyż jest silnie moczopędna. Jeśli zjemy jej za dużo, może spowodować stan zapalny pęcherza. Kilka porcji wielkości łyżeczki od herbaty w zupełności wystarczy w ciągu doby.

Kto codziennie doda trochę rzeżuchy do sałatek i kanapek, ma o wiele więcej sił życiowych i piękne włosy. Poprzez zawartą w niej siarkę, krew nasycona tym pierwiastkiem pobudza skórę i cebulki włosowe do energicznej produkcji. Zawiera spore pokłady łatwo przyswajalnego jodu, więc powinny polubić ją osoby z niedoczynnością tarczycy. Masz dziecko niejadka? Przekonaj go do rzeżuchy, która wzmacnia apetyt.

 

SAŁATA SIEWNA (MASŁOWA)

Znaczenie użytkowe, dietetyczne mają młode liście, w których występują m.in.: białko, cukry, prowitamina A, witaminy z grupy B, C, K, E, PP oraz sole mineralne (potas, magnez, żelazo i jod). Zawiera także kwasy organiczne i błonnik, dzięki którym reguluje trawienie. Zapobiega zaparciom i ma działanie moczopędne.

Zawartość tylu cennych składników w sałacie sprawia, że warto ją jeść w okresie wzmożonego wysiłku intelektualnego, gdyż usprawnia pracę układu nerwowego. Obecne w sałacie silne przeciwutleniacze - wit. C oraz E - przeciwdziałają procesom starzenia. Sałata ma także właściwości przeciwrakowe. Powinna być również obowiązkowym dodatkiem do mięsa i wędlin, które mają właściwości zakwaszające, a sałata działa odkwaszająco na organizm.

Sałata jest nisko kaloryczna - 100 g to 12 kcal. Pod względem zawartości żelaza przewyższa ją tylko szczypiorek i szpinak. Pod względem zawartości wit. E jest na drugim miejscu po kiełkach pszenicy.

SZPINAK

Jest jednym z najzdrowszych warzyw. Zawiera najwięcej składników mineralnych oraz witamin. W swoim składzie ma rekordową ilość żelaza i wit. C! Ma do tego w swoim składzie sporo witamin i soli mineralnych, a zwłaszcza chlorofilu. Znajdują się w nim również dwa silnie działające przeciwutleniacze - luteina i beta-karoten.
Szpinak bogaty jest też w kwas szczawiowy (około 3 g w 1 kg), który może nasilać odkładanie kamieni w nerkach. Duża zawartość żelaza może niekorzystnie wpływać na organizm osób w podeszłym wieku.

W szpinaku jadalne są tylko liście. Najczęściej gotujemy je lub dodajemy surowe do potraw.

SELER NACIOWY

Seler naciowy ma dwukrotnie więcej wit. C niż cytrusy. W zależności od pory roku i sposobu przechowywania, może mieć jej nawet do 150 mg w 100 g. Seler zawiera też naturalną wit. B kompleks, łącznie z kwasem foliowym i witaminą PP. Ciemnozielone łodygi naciowej odmiany znakomicie uzupełnią w naszym organizmie niedobory beta-karotenu. Podobnie zresztą jak wit. E, zwanej witaminą młodości.

Aromatyczne ogonki liściowe można jeść na surowo (na przykład wypełnione nadzieniem) lub ugotowane jak szparagi - są na tyle smaczne i pożywne, że często podaje się je jako samodzielne danie. Stanowią także nieoceniony składnik sałatek. Listki można stosować podobnie jak natkę pietruszki, choć ze względu na silny aromat trzeba ich używać ostrożniej.

Seler ten oczyszcza organizm z toksyn zawartych m.in. w pożywieniu. Pobudza przemianę materii, usuwając jednocześnie szkodliwe produkty uboczne tego procesu (np. kwas moczowy, który niewydalony zamienia się w kryształki odkładające się w stawach i powodujące skazę moczanową oraz silne bóle). Jedzenie selera w każdej postaci oraz picie soku i esencjonalnego wywaru może przynieść ulgę obolałym stawom.

 

RUKOLA

Zwana też rokiettą siewną. O charakterystycznym smaku pieprzu, orzechów i chrzanu. Warto spróbować jej w mniejszych ilościach, na przykład w miksie z innymi sałatami lub na kanapce. Rukola jest rośliną bogatą w cenne składniki odżywcze, zawiera w sobie spore ilości wit. C, a także dobroczynne olejki eteryczne. W medycynie jest używana do produkcji syropów na kaszel.

 

ROSZPONKA

Lub roszponka warzywna bądź roszpunka warzywna. To sałata o małych zaokrąglonych listkach, które są bogatym źródłem wit. C, która tak potrzebna jest zimą i w okresie przedwiosennym. W roszponce jest dwukrotnie więcej tej witaminy niż w cytrynie! Jest również bogata w żelazo, potrzebne w stanach osłabienia, szczególnie kobietom - tym w ciąży i wszystkim innym ze względu na miesiączki (szczególnie te obfite). Jest też źródłem tak potrzebnego w stanach napięcia potasu (tyle samo co w pomidorach). To źródło prowitaminy A, witamin z grupy B, znajdziemy w niej wapń i fosfor. Roszponka działa pobudzająco na trawienie i kojąco na system nerwowy - ma działanie uspokajające.

 

 

BAKŁAŻAN/OBERŻYNA

Bakłażan należy do rodziny psiankowatych i jest krewnym ziemniaka, pomidora, papryki, a także, co jest ciekawostką, tytoniu. Nie jest warzywem, ale owocem, a właściwie jagodą. Choć dostępny jest przez cały rok, najlepszy jest w okresie naturalnych zbiorów, czyli od czerwca do września. Współcześnie istnieje bardzo wiele odmian bakłażana, występujących w barwach: żółtej, zielonej, pomarańczowej, niekiedy marmurkowej, i w najdziwniejszych formach: od 1-metrowych bazook do bakłażanów wielkości dużej kropli wody.

 

Poza walorami smakowymi bakłażan ma również sporo zalet zdrowotnych. Świeży owoc zawiera około 90% wody, niewiele białka, tłuszczu i tylko 2% cukrów. Zawiera dużą ilość potasu, fosforu, żelaza i wapnia oraz witaminę A, C i witaminy z grupy B. Jest niskokaloryczny - 100 g owocu dostarcza zaledwie 17-28 kcal.

Bakłażan ma także właściwości odtruwające, dlatego często jest zalecany podczas diety po kuracji antybiotykowej. Stanowi także idealny składnik diety cukrzyków. Bakłażany obniżają poziom cholesterolu we krwi i dodatkowo wspomagają przemianę materii. Poza tym mają właściwości wykrztuśne, dobrze działają na układ kostny i moczowy. Sok z bakłażanów zapobiega miażdżycy tętnic, zawałowi serca i jest pomocny w leczeniu dolegliwości wątrobowych.

 

Jeśli zamierzamy smażyć bakłażana, dobrze jest go wcześniej posolić, nie tylko dla zminimalizowania goryczki, ale także dla zmniejszenia jego właściwości chłonnych. W przeciwnym razie wessie oliwę jak gąbka.

 

PAPRYKA

Owoce papryki mają zazwyczaj kulisty lub podłużny kształt, kolor jest zielony, żółty, czerwony, pomarańczowy, czasem nawet ciemnofioletowy. Na całym świecie rośnie wiele rodzajów papryki o najróżniejszych kształtach i rozmiarach. Najczęściej spotykaną jest papryka słodka o nieco grubszej skórce i długości ok. 15 cm oraz papryka ostra o cieńszej skórce, niewielkim rozmiarze i wydłużonym kształcie.

Kupując paprykę trzeba zwrócić uwagę przede wszystkim na to, czy jest świeża - nie jest zmatowiała, zwiotczała i pomarszczona. Świeża dobra papryka ma jędrną i błyszczącą skórkę. Niestety, papryka słodka nie należy do trwałych warzyw, dlatego trzeba ją jak najszybciej spożyć.

Paprykę można jeść na surowo jako składnik surówek lub na ciepło - gotowaną, pieczoną z nadzieniem mięsnym. Małą ostrą paprykę można zastosować jako dodatek do różnych dań w celu nadania im pikantności. Jednak w przypadku ostrych papryk należy pamiętać, że znajdujące się w środku pestki są najpikantniejsze, dlatego najlepiej je usunąć, zanim papryczkę doda się do potrawy.

Papryka chili zwalcza biegunkę i wspomaga leczenie chorób układy oddechowego. Lekarze amerykańscy zalecają chorym na zapalenie oskrzeli spożywanie ostro przyprawionego jedzenia oraz zażywanie trzy razy dziennie po 10 kropli tabasco rozpuszczonych w szklance wody lub soku, bowiem ostro przyprawiony pokarm ma właściwości wykrztuśne, a więc ułatwia oczyszczanie nosa, zatok i oskrzeli.

Papryka jest łagodnym diuretykiem. Często spożywana zmniejsza ciśnienie krwi. Pobudza pracę przewodu pokarmowego, pobudza mięśnie do pracy, zwiększa wydzielanie soków trawiennych, pomaga we wzdęciach i zaparciach.

Chroni przy tym przed zwapnieniem naczyń krwionośnych.

Należy jednak pamiętać, że spożywanie ostrej papryki jest przeciwwskazane przy niektórych chorobach przewodu pokarmowego, jak refluks czy choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Jako warzywo z rodziny psiankowatych papryka powinna być wyeliminowana z diety osób cierpiących na różnego rodzaju choroby reumatyczne i artrozy.

 

POMIDOR

Ojczyzną pomidorów jest Ameryka Południowa, gdzie wciąż jeszcze można spotkać ich dziko rosnące krzewinki. Do Polski, podobnie jak i wiele innych ogrodowych smakołyków, sprowadziła go królowa Bona. Od tej pory zawładnął niepodzielnie naszymi sercami, stając się niezbędnym składnikiem wielu dań naszej kuchni. Doceniono nie tylko jego walory smakowe, lecz także zdrowotne - częściej gości dziś w naszej codziennej diecie dzięki licznym przetworom, przede wszystkim sokom.

Odkryto, że pomidory zawierają bardzo cenny składnik - likopen, barwnik nadający tym owocom głęboki czerwony kolor, który wychwytuje i dezaktywuje wolne rodniki, przez co ma silne działanie antynowotworowe. Badania wykazują, że jest on zdecydowanie łatwiej przyswajany przez nasz organizm w postaci lekko przetworzonej, przez co sok pomidorowy okazuje się być bardziej wartościowy niż same owoce. Sok pomidorowy może być także środkiem zaradczym na częstą skłonność do przejadania się - zawiera dużo błonnika i mało kalorii (zaledwie 23 kcal na 100 ml), szybko dając poczucie sytości, zbawienne dla odchudzających się. Jego zadaniem jest również pobudzanie przemiany materii oraz oczyszczanie organizmu ze szkodliwych produktów przemiany materii.

Pomidory stanowią też pomoc w uzyskaniu nie tylko szczupłej sylwetki, lecz także pięknej skóry. Zawarta w nich wit. C zwiększa stopień jej dotlenienia oraz wzmacnia drobne naczynia krwionośne, ożywiając ją i dodając blasku, a witamina E chroni przed powstawaniem zmarszczek i przedwczesnym starzeniem się. Korzystnie działa na urodę nie tylko w diecie, lecz także w zastosowaniu zewnętrznym - warto wiedzieć, iż smarowanie twarzy lub rąk sokiem pomidorowym ma moc rozjaśniania przebarwień i łagodzenia zmian trądzikowych.

Pomidory to także nieocenione źródło witamin oraz pierwiastków, takich jak żelazo czy potas. Szczególnie ważny jest ten drugi, który aktywnie neutralizuje szkodliwy nadmiar soli w naszej diecie, powodujący zwiększone ciśnienie tętnicze, zatrzymywanie wody oraz skurcze mięśni. Obecność potasu sprawia również, że opisywane warzywo wpływa pozytywnie na funkcjonowanie naszego mózgu, wydatnie polepszając jego zaopatrzenie w tlen. Wśród witamin istotną dla nas jest wit. A, która działa korzystnie na nerwy wzrokowe, wzmacniając je u osób pracujących przy komputerze i spędzających czas przed telewizorem. Ze względu na dużą zawartość kwasu foliowego, do swojego jadłospisu powinny wprowadzić pomidory kobiety oczekujące dziecka, a także osoby znerwicowane, żyjące w ciągłym stresie, bowiem warzywo to ma właściwości uspokajające i kojące nerwy.

ZIEMNIAK

Ziemniaki należą do podstawowych produktów węglowodanowych. Podstawową część ich składu, poza wodą, stanowi skrobia. Zawartość błonnika to od 0,5 do 2%. Należą do produktów niskokalorycznych (90 kcal/100g).

Zawierają do 3-30 mg wit. C, ale ilość ta znacznie zmniejsza się przy ich przechowywaniu i obróbce. Poza tym zawiera wit z grupy B, wit K. Zawartość składników mineralnych w ziemniakach wynosi 1-1,5%. Zawiera dużo potasu, sporo fosforu, siarki, magnezu oraz miedzi, cynku, manganu, molibdenu.

Na szczególną uwagę zasługuje duża zawartość potasu. Niedobory potasu nie występują w diecie osób odżywiających się racjonalnie. Ma to jednak szczególne znaczenie w obniżaniu nadciśnienia tętniczego przy zbyt dużym spożyciu soli kuchennej.

Kupując ziemniaki, należy wybierać okazy twarde, o stosunkowo gładkiej powierzchni, pozbawione przebarwień. Powinniśmy również unikać bulw kiełkujących i o zazielenionych obszarach. Ziemniaki świetnie nadają się do przechowywania - zamknięte w chłodnej i ciemnej spiżarni lub piwnicy przetrwają wiele miesięcy.

Cały nadziemny pęd (łodyga, liście, kwiaty i owoce) są trujące. Zawierają trującą solaninę. Powoduje ona poważne zatrucia pokarmowe, wykazuje też działanie rakotwórcze. W celach spożywczych użytkowane są bulwy, które nie zawierają solaniny. Jednakże jeżeli z jakichś powodów (np. w wyniku wypłukania gleby przez ulewne deszcze) były one przez dłuższy czas wystawione na działanie słońca, ich skórka zielenieje i również stają się trujące.

 

 

Należą do rodziny krzyżowych (Cruciferae) i nazywane są „krzyżowymi korzeniowymi". Do warzyw rzepowatych należy rzodkiewka, rzodkiew, rzepa i brukiew.

Wartość odżywcza warzyw rzepowatych wynika z zawartości wit. C, niewielkiej ilości witamin z grupy B, soli mineralnych i olejku gorczycznego, który nadaje im specyficzny smak.

 

RZEPA

Bulwa pokryta czarną skórką, pod którą kryje się biały miąższ o ostrym smaku. Czarną rzepę nazywa się także czarną rzodkwią. Bulwy zbiera się późną jesienią, tuż przed przymrozkami, i przechowuje w piwnicy lub kopcu przysypanym wilgotnym piaskiem.

Czarna rzepa ma wiele walorów. Zwiększa wydzielanie soków trawiennych, działa żółciopędnie i przeciwbakteryjnie w przewodzie pokarmowym.

Pomaga przy kaszlu, zapaleniu górnych dróg oddechowych, kamicy moczowej i niedokrwistości, a sok stosowany do nacierań - przy nerwobólach i zapaleniu korzonków. Rzepa zawiera też fitoncydy, czyli substancje podobne do antybiotyków, które hamują rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych. W bulwach rzepy jest również rafanina i rafanol (związki siarkowe) o działaniu odkażającym i przeciwłojotokowym (dlatego stosuje się ją do produkcji np. szamponów), a ponadto cukry, enzymy, duże ilości wit. C, B1 i B2, PP oraz sole mineralne - głównie potasu, żelaza, wapnia, magnezu, siarki i fosforu.

 

RZODKIEW i RZODKIEWKA

Rzodkiewka dostarcza po trochu większości witamin i składników mineralnych. Jest ona źródłem witamin: C, kwasu foliowego, B6, a także minerałów: potasu, miedzi, manganu, żelaza, siarki.

Polecane są osobom borykającym się z niedokrwistością.

Połączenie w jednym produkcie spożywczym żelaza, miedzi i manganu korzystnie wpływa na procesy krwiotwórcze w organizmie.

Charakterystyczny smak warzywa - olejek goryczkowy - zawiera siarkę i działa pobudzająco na układ trawienny oraz zwiększa apetyt. Równocześnie obniża nadmiar kwasów w żołądku, zapobiegając niestrawności i łagodzi zgagę. Rzodkiewka pobudza wydzielanie żółci oraz działa bakteriobójczo w stosunku do obecnych w przewodzie pokarmowym mikroorganizmów.

Warzyw tych, ze względu na dużą zawartość olejków, glikozydów i kwasów organicznych, nie powinny spożywać osoby z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy. Nie są również wskazane w diecie osób z zapaleniem wątroby i nieżycie jelit.

Najzdrowsze są rzodkiewki spożywane na surowo, jako dodatek np. do kanapek. Można także dodawać je starte lub pokrojone do surówek i sałatek.

 

 

Warzywa strączkowe należą do bogatej w rodzaje i gatunki rodziny motylkowatych. Z tej rodziny jako warzywa uprawia się w Polsce fasolę, groch i bób. Dominującym składnikiem nasion są węglowodany (60%). Rośliny strączkowe są świetnym źródłem błonnika pokarmowego i ważnym źródłem białka roślinnego (20-35% białka w nasionach), którego wartość odżywcza jest wyższa niż białka zbóż, ale niższa niż białka zwierzęcego. Zawierają witaminy z grupy B oraz fosfor, potas, wapń i magnez, a także: żelazo, cynk, miedź, mangan, kobalt.

 

Wszystkie gatunki roślin strączkowych - z wyjątkiem soczewicy - należy zalać wodą, w stosunku 2:1. Odstawić na kilka godzin do napęcznienia. Dzięki temu znacznie skrócimy czas gotowania. Soczewicę czerwoną gotuje się ok. 20 min., brązową - ok. 40 min., groszek - od 45 min. do godziny, fasolę - w zależności od odmiany - gotujemy od 1 do 3 godzin.

Ciekawostka orzeszki ziemne nie są prawdziwymi orzechami. W rzeczywistości należą do grupy roślin strączkowych, podobnie jak fasola i groch. Jednak ich skład odżywczy jest porównywalny do orzechów i wydają się one być równie dobre dla zdrowia, jak prawdziwe orzechy.

BÓB

Owoce bobu to sporych rozmiarów strąki, w których kryje się 3-5 nerkowatych nasion. Młode ziarna bobu mają jasny, zielony kolor i mogą być zjadane na surowo. Te dojrzałe należy wcześniej obgotować. Bób można jeść ze skórką - w niej jest najwięcej wartości odżywczych.

Bób smakuje najlepiej ugotowany w osolonej wodzie z odrobiną masła. Można również używać gotowanego bobu jako dodatku do zup i sałatek. Świetny w postaci puree jako dodatek do mięs lub z czosnkiem jako pasta na kanapki.

Zawiera dużą ilość białka, węglowodanów oraz witamin: B1, B2, PP, C i prowitaminy A. Ponadto: wapń, fosfor, żelazo, magnez i karoten.

Dostarcza dużą dawkę błonnika, który poprawia funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Należy wspomnieć, że ugotowany bób ma tylko 85 kcal w 100 g.

Wzmacnia kości i mięśnie, zalecany w dolegliwościach wątroby i nerek.

CIECIERZYCA

Wyglądem i smakiem przypomina nieco groch, ma okrągłe nasiona o barwie żółtej, czerwonej lub brązowej. Wyrabia się z niej specjalną mąkę, którą można dodawać do sosów.

Suche nasiona ciecierzycy przyrządza się podobnie jak groch, stosuje się ją jako jarzynę, dodaje do zup i sałatek. Świetny dodatek do gulaszu. Najbardziej popularna forma jedzenia to humus - pasta z oliwą, czosnkiem i sokiem z cytryny.

FASOLA
Jeśli kupujemy suche nasiona fasoli, możemy być spokojni co do ich trwałości. Można je przez kilka miesięcy przechowywać w suchym i chłodnym miejscu. Przed ugotowaniem ziaren fasoli, trzeba je przez ok. 12 godzin moczyć w zimnej wodzie - pozwala to skrócić czas gotowania.

Ugotowane ziarna fasoli stosuje się jako dodatek do zup, np. czerwonego barszczu czy zupy fasolowej. Popularna też jest fasola z sosem pomidorowym lub fasola z kiełbasą w sosie - po bretońsku. Poza tym fasola może być doskonałym i smacznym składnikiem surówek albo sałatek.

Ziarna fasoli białej są znacznie bardziej kaloryczne i zawierają dużo wit. A, potasu, wapnia, fosforu, żelaza i magnezu. Osoby cierpiące na gościec, nadkwaśność, dnę moczanową lub z owrzodzeniem układu pokarmowego i z chorymi nerkami nie powinny jeść nasion fasoli, gdyż mają one sporą zawartość puryny, która przetwarzana jest w organizmie na kwas moczowy.

FASOLKA SZPARAGOWA

Strąki świeżej fasoli nie są zbyt trwałe, dlatego podczas zakupu należy zwrócić uwagę, czy są soczyste i twarde. Po zakupie należy ją jak najszybciej ugotować i zjeść. Można ją z powodzeniem mrozić.

Strąki fasoli są bogatym źródłem wit. PP, C, kwasu foliowego oraz beta-karotenu. Zawierają także całkiem spore ilości magnezu, składnika antystresowego, który odpowiedzialny jest za sprawne działanie układu sercowo-naczyniowego. Dostarczają potas, który reguluje gospodarkę wodną, ciśnienie krwi i wpływa na prawidłową pracę trzustki. Wapń zawarty w fasolce szparagowej buduje kości, uczestniczy w procesach krzepnięcia krwi, działa przeciwobrzękowo i przeciwzapalnie. Najwięcej cennych składników odżywczych zawiera fasolka zielona.

Fasolka szparagowa ma niską wartość energetyczną - 100 g strączków fasoli szparagowej dostarcza około 40 kcal. Świeża fasolka zawiera aglutyninę, która pełni ważną rolę w budowaniu odporności organizmu. Młode strąki fasolki zawierają inozytol - substancję, która usprawnia procesy przemiany materii, zmniejsza poziom tłuszczów we krwi i wzmacnia serce.

Surowa fasolka zawiera faginę - trującą substancję, ale gotowanie całkowicie neutralizuje jej toksyczność.

GROSZEK ZIELONY

Wyróżniamy: groch cukrowy, który może być spożywany w całości, to znaczy nasiona wraz ze strąkami, na surowo lub po ugotowaniu, oraz groch łuskowy, którego częścią jadalną są jego nasiona, tzw. groszek zielony.

Zielony groszek zawiera mnóstwo witamin i minerałów. W 145 g zielonego groszku znajduje się 117 kcal. Możemy w nim znaleźć witaminy A, C, E, K, B1, B2, B3, B6 i kwas foliowy. Ponadto groszek dostarczy nam minerałów, takich jak wapń, magnez, fosfor, potas, żelazo, sód czy błonnik. Dzięki swemu składowi neutralizuje wolne rodniki. Pomaga w redukcji cholesterolu. Wspomaga układ krwionośny poprzez redukowanie gromadzenia się aminokwasu znanego pod nazwą homocysteina. Jako że zielony groszek jest naładowany żelazem, jego regularne spożywanie redukuje zmęczenie i znużenie, gdyż żelazo jest bardzo ważnym składnikiem biorącym udział w przepływie tlenu z płuc do komórek całego ciała. W groszku znajdziemy również luteinę - niezbędną do prawidłowego funkcjonowania oczu.

GROCH

Zawiera dużo białka, jest bogaty w różnorodne składniki odżywcze: sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, miedź, fosfor, chlor, jod, karoteny, kwasy: nikotynowy, pantotenowy, foliowy; witaminy: E, C, B1, B2, B6.

Nasiona grochu w największej ilości zawierają białko, które stanowi do 34% jego składu. Zawiera szczególnie dużo lizyny i treoniny, ale także inne aminokwasy egzogenne, a więc takie, które musimy dostarczać z pożywieniem, gdyż nasz organizm ich nie syntetyzuje. Groch - podobnie jak inne strączkowe - bogaty jest w błonnik pokarmowy, zwany inaczej włóknem pokarmowym. Jest to część rośliny, która nie ulega trawieniu w przewodzie pokarmowym człowieka i wykazuje działanie regulujące pracę jelit, obniżające poziom cholesterolu (LDL) i stężenie cukru we krwi.

SOCZEWICA

Ziarna soczewicy występują w kolorach brązowo-zielonym, żółtym, czerwonym. Jest bogata w błonnik, białko oraz kwas foliowy. Jest prosta w gotowaniu - nie wymaga wcześniejszego moczenia i bardzo krótko się ją gotuje. Nasiona soczewicy solimy po ugotowaniu!

Zawiera m.in: wapń, fosfor, żelazo, karoten, witaminy: B1, B2, PP, C. Ma niski indeks glikemiczny może być spożywana przez osoby z chorobą cukrzycową.

Spożywanie dużej ilości soczewicy wzmacnia układ krwionośny, ponieważ wysoka zawartość żelaza i kwasu foliowego sprzyja tworzeniu czerwonych krwinek i podnosi poziom hemoglobiny. Soczewica ze względu na wysoką ilość błonnika jest również zalecana dla osób, które borykają się z leniwym jelitem.

 

 

CHRZAN

Bogaty jest przede wszystkim w wit. C, której jest więcej niż w cytrynach czy pomarańczach. Ze składników mineralnych najwięcej ma potasu, wapnia, fosforu, magnezu, żelaza. Bogaty jest także w siarkę, mangan, miedź.

Szczególnie dużo wartości odżywczych chrzan ma zaraz po utarciu, dlatego nie może być długo przetrzymywany w otwartym naczyniu. W zetknięciu z powietrzem bardzo szybko traci swój biały kolor. Głównym związkiem o działaniu leczniczym jest synigryna. To on nadaje ostry zapach i smak.

Chrzan posiada właściwości rozgrzewające i odkażające. Zawiera również fitoncydy - naturalne siarczki bakteriobójcze. Pod względem zawartości fitoncydów chrzan plasuje się tuż za czosnkiem i cebulą. Związki zawarte w chrzanie działają pobudzająco na serce, a jednocześnie obniżają ciśnienie krwi. Wykazują działanie przeciwreumatyczne, moczopędne, napotne, odtruwające, a przede wszystkim trawienne. Chrzan wzmaga wydzielanie żółci, reguluje perystaltykę jelit. Wzmaga apetyt, więc jest świetnym dodatkiem dla niejadków - oczywiście w małej ilości. Działa też przeciwszkorbutowo.
Chrzan ma silne działanie przeciwbólowe, łagodzi nerwobóle, bóle stawowe, artretyczne, bóle kostne.

Chrzanu nie powinny spożywać osoby cierpiące na ostre nieżyty żołądka, ostre schorzenia wątroby i nerek.

SZCZAW

Należy do warzyw najbogatszych w beta-karoten, który jest silnym przeciwutleniaczem. Niszczy wolne rodniki i opóźnia procesy starzenia w naszym organizmie, a także nadaje ładny odcień skórze. Warto pamiętać, że do jego wchłaniania potrzebny jest chociaż mały dodatek tłuszczu. Liście szczawiu są zasobne również w wit. C, składniki mineralne: żelazo i wapń, a także błonnik pokarmowy. Szczaw zawiera także rutynę, która uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne, a także wykazuje działanie antyoksydacyjne.

Nie należy jeść go zbyt często ani w zbyt dużych ilościach, ponieważ zawiera kwas szczawiowy. Nadmiar tego kwasu, tworząc nierozpuszczalne kryształki szczawianu wapnia, utrudnia jego wchłanianie. Aby zneutralizować działanie szczawianów, najlepiej łączyć szczaw (i inne warzywa zawierające ten kwas) z produktami nabiałowymi. Zawiera również inne kwasy organiczne, które nadają mu charakterystyczny smak.

Szczawiu nie powinny jeść osoby chorujące na kamienie nerkowe, reumatyzm czy artretyzm, a także dzieci.

RABARBAR

Rabarbar cenimy głównie za kwaskowaty smak, który świetnie komponuje się zwłaszcza ze słodkimi deserami. Zawiera kwas szczawiowy, który nadaje mu silnie kwaśny smak. Ma niewielkie wartości odżywcze. Spożywany systematycznie obniża wartość innych pokarmów, które równocześnie spożywamy.

Jadalną częścią rabarbaru są tylko ogonki liściowe - liści nie powinno się spożywać.

Nie powinni go jeść ludzie chorzy, dzieci, jest przeciwwskazany w kamicy nerkowej i artretyzmie.

 

 

 

KOPER OGRODOWY

Wykazuje działanie odkażające, przeciwskurczowe. Pierzaste gałązki kopru zawierają 0,5-1% olejku eterycznego, który wpływa na lepsze wydzielanie soków żołądkowych, poprawia trawienie i przyswajanie pokarmów poprzez hamowanie rozwoju szkodliwych drobnoustrojów w jelitach.

Z kopru można otrzymać olejek, który znajduje zastosowanie jako środek przeciwkaszlowy. Herbatka z nasion kopru włoskiego korzystnie działa w przypadku wzdęć.

Koper przeciwdziała również niedostatkom pokarmu u matek karmiących piersią.

Jest bogaty w wit. C i beta-karoten. Najlepiej komponuje się z zupami, ziemniakami, serami i rybami. Trzeba pamiętać, że kopru dodaje się do już ugotowanych potraw. W trakcie gotowania traci bowiem smak i aromat.

KUKURYDZA CUKROWA

Ziarna, zależnie od odmiany, zawierają 60-70% skrobi, 9-14% białka, 4-8% tłuszczu. Są bogate w witaminy z grupy B, witaminy D, E, A i K, zawierają wit. C. W ziarnie znajdziemy sole potasu, fosforu, żelaza, miedzi, magnezu, wapnia, selenu i cynku oraz śladowe ilości kobaltu, jodu i bromu. Ze względu na obecność selenu, któremu towarzyszy wit. E, kukurydza ma duże znaczenie w profilaktyce chorób nowotworowych. Z nasion tłoczy się olej kukurydziany, który ma właściwości obniżające poziom cholesterolu we krwi. 100 g kukurydzy nieprzetworzonej to około 110 kcal. Obecny w kukurydzy barwnik - zeaksantyna, należący do grupy antyutleniaczy, wykazuje zdolność blokowania wolnych rodników, wywołujących procesy nowotworowe.

Kukurydzę można konserwować, marynować i zamrażać. Młode kolbki (określane jako kaczany, do 10 cm długości) są najczęściej spożywane lub konserwowane w całości. Świeże kolby można jadać ugotowane do miękkości, w lekko osolonej wodzie. Smaczna jest też kukurydza pieczona na grillu w folii aluminiowej. Kukurydza konserwowa jest chętnie używana w kuchni - zarówno do sałatek, jak i dań na gorąco. Jej wartość odżywcza jest jednak niższa niż kukurydzy świeżej.

MAJERANEK OGRODOWY

W tradycyjnej kuchni polskiej przyprawia się nim potrawy ciężkostrawne. Dzięki zawartości olejku, mającego działanie antyutleniające, stosowany jest przy produkcji tłustych wędlin.

Reguluje trawienie, pomaga w nieżycie żołądka i chorobach całego układu pokarmowego. Ze względu na dużą zawartość garbników (do 1% w suchym zielu), zalecany przy biegunkach. Napar z majeranku pomaga w przypadku bólu zębów, żołądka oraz gardła. Działa również leczniczo na wrzody żołądka. Stosowany jest w celu złagodzenia kaszlu.

SZPARAGI

Wyróżniamy trzy rodzaje szparagów jadalnych: białe, zielone i fioletowe. Szparagi białe są bardziej łykowate od zielonych, dlatego dobrze jest je obrać przed gotowaniem. Zielone są najdelikatniejsze, za to fioletowe (najrzadsze, bo trudne w uprawie) mają więcej asparaginy, co nadaje im bardziej intensywny smak i zapach, są też bardziej słodkie.

Świeże szparagi powinny być przede wszystkim jędrne i mieć ściśle zamknięte główki. Po nagięciu powinny złamać się we właściwym miejscu, wydzielając sok. Przy potarciu świeże szparagi powinny charakterystycznie piszczeć.

Szparagi, oprócz wyśmienitego i wykwintnego smaku, są jeszcze niesamowicie zdrowe i niskokaloryczne (100 g szparagów zawiera tylko ok. 30 kcal). Zawierają witaminy z grupy B, wit. C i K, sole mineralne: żelazo, potas, fosfor. Wpływają pozytywnie na pamięć i koncentrację. Szparagi mają także właściwości oczyszczające organizm, gdyż oddziałują na nerki i wątrobę.

 

 

JAGODA

Te małe owoce bogate są w antyutleniacze. Wzmacniają one odporność naszego organizmu, zapobiegają przedwczesnemu starzeniu się oraz chronią przed chorobami nowotworowymi. Zawierają również masę witamin, przede wszystkim C, ale też A, witaminy z grupy B oraz związki mineralne, takie jak: soda, wapń, żelazo, miedź, fosfor i siarka.

Świeże owoce czy też przetworzone (sok, konfitura) działają lekko przeczyszczająco, natomiast suszone leczą biegunkę. Oprócz wspomagania naszych jelit, owoce te pomagają również zachować prawidłowy wzrok. Składniki jagód działają dobrze na układ krążenia, m.in. uszczelniają ścianki naczyń krwionośnych.
Czarne jagody najlepiej jeść bez cukru. Są to owoce cenne dla diabetyków, gdyż zawierają wakcyninę - substancję, która pomaga obniżać poziom cukru we krwi.

AGREST

Agrest pozytywnie wpływa na wzrost kości i zębów dzięki dużej zawartości magnezu i wapnia. Ma pozytywny wpływ na  procesy trawienia, a decyduje o tym jego twarda skórka i liczne pestki.
Dojrzałe okrągłe owoce są słodkie i miękko pękają w ustach. Jest to owoc bogaty również w potas, sód, fosfor, żelazo i wit. C. W 100 g agrestu jest 41 kcal.

Ma działanie moczopędne, oczyszcza organizm i pobudza apetyt. Zawiera dużo pektyn, więc usprawnia pracę przewodu pokarmowego tak samo jak jabłka. Nie należy spożywać niedojrzałego agrestu - może on spowodować poważne zatrucie!

MALINY

Owoce te występują w dwóch odmianach kolorystycznych - czerwonej i żółtej. Żółte są większe, ale mniej aromatyczne i uboższe w składniki odżywcze od czerwonych. Maliny ą źródłem wit. C, beta-karotenu, witamin E, B1, potasu, wapnia, fosforu, kwasów organicznych i flawonoidów. Maliny zwiększają naszą odporność i chronią przed infekcjami. Łagodzą biegunki i niestrawność. Mają działanie moczopędne (odwadniające). Sprzyjają utrzymaniu zdrowej skóry, kości i zębów.

Sok z malin to dobry środek napotny, obniża gorączkę i ułatwia zwalczanie przeziębienia. Maliny nie tuczą, ponieważ w 100 g owoców jest tylko 29 kcal. Warto je zjadać bezpośrednio po zebraniu.

 

TRUSKAWKI

Truskawki posiadają wspaniałe wartości odżywcze i kosmetyczne, są bardzo bogate w wit. C, zawierają praktycznie wszystkie ważne mikroelementy, a szczególnie dużo żelaza, wapnia, fosforu, magnezu i manganu. Działają odkwaszająco, krwiotwórczo, wzmacniająco. Dzięki właściwościom zasadotwórczym i moczopędnym, mogą być polecane osobom cierpiącym na reumatyzm i choroby nerek. Sok z truskawek ma właściwości bakteriobójcze, jak chrzan, czosnek czy cebula.

Zawierają dużo błonnika, w tym rozpuszczalnego, czyli pektyny, i bromeliny przyśpieszającej spalanie tłuszczów. Mają działanie krwiotwórcze, wzmacniają organizm. Poleca się je chorym na wątrobę, nerki, reumatyzm.

Truskawki są owocami, które mogą uczulać. Truskawek nie powinny jadać osoby ze stwierdzoną nadwrażliwością na salicylany, bowiem owoce te zawierają duże ich ilości.

 

POZIOMKI

Tak jak truskawki, wpływają na poprawę przemiany materii, zapobiegają również chorobom nerek, serca i układu krwionośnego.

Poziomki są niskokaloryczne. 100 g dostarcza zaledwie 36 kcal. Zawierają witaminy C, K, B1, B2, żelazo, fosfor, siarkę, cynk, potas, wapń, kwas jabłkowy, szczawiowy, winny, chinowy oraz salicylowy. Są bogate w karotenoidy i antocyjany.

Poziomki mają działanie przeciwzapalne, moczopędne, wzmacniające, napotne, oczyszczające. Warto więc pamiętać o nich, chcąc przynieść ulgę organizmowi w niektórych schorzeniach lub poprawić kondycję organizmu.

Poziomka może powodować alergie, szczególnie u maluchów.

PORZECZKI BIAŁE, CZARNE I CZERWONE

W Polsce najczęściej uprawia się porzeczkę czarną i czerwoną, natomiast porzeczka biała jest odmianą mało znaną. Owoce porzeczek czarnych i czerwonych są kwaśne i rzadko jada się je na surowo. Najsłodsze są białe.

Największą wartość odżywczą mają porzeczki czarne, posiadające specyficzny zapach i aromat.

Porzeczki czarne mogą posiadać w 100 g owoców od kilkudziesięciu do 400 miligramów wit. C. Jest ona bardzo dobrze przyswajana.

Porzeczki mają też sporo witamin z grupy B, PP, K (zwłaszcza czarne), beta-karotenu, dużo żelaza, potasu, wapnia, magnezu, miedzi, fosforu, kwasów organicznych.

Regenerują naczynia włosowate, chronią serce. Dobrze gaszą pragnienie, łagodzą zgagę, regulują przemianę materii (pektyny). Skórki owoców zawierają antocyjany, które działają przeciwzapalnie, hamują rozwój bakterii, zapobiegają przeziębieniom, wspomagają leczenie zatruć pokarmowych.

WINOGRONA

Zawarty w winogronach resweratrol, organiczny związek chemiczny z grupy fenoli, znajdujący się w skórce winogron, ma wielce korzystny wpływ na ludzki organizm: warunkuje prawidłowe funkcjonowanie mięśnia sercowego, zapobiega wystąpieniu raka piersi i płuc, zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera, zapobiega procesowi starzenia się i przewlekłej choroby płuc. Regularne spożywanie winogron może zapobiec także wystąpieniu jaskry oraz chroni przed szkodliwym wpływem drobnoustrojów.
Winogrona są źródłem sodu, witamin A i C oraz błonnika. Ponadto winogrona zawierają flawonoidy, które nadają im kolor. Im większe zagęszczenie tej substancji, tym intensywniejsza barwa. Związki te zapobiegają powstawaniu skrzepów krwi w naczyniach krwionośnych, a także chronią cholesterol przed zniszczeniem przez wolne rodniki, czyli dbają o nasz profil lipidowy.

BORÓWKA AMERYKAŃSKA

Owoce borówki bogate są w mikro- i makroelementy, w szczególności wapń, fosfor, potas i kwas foliowy.

Głównym atutem tej borówki są jednak fitoestrogeny, które niszczą zły cholesterol (LDL), a także antyoksydanty wyłapujące wolne rodniki. Jedzenie surowych owoców borówki to profilaktyka chorób cywilizacyjnych, arteriosklerozy i nowotworów. Substancje te zmniejszają zagrożenie chorobami serca, dbają o prawidłowy profil lipidowy. Wysoka zawartość przeciwutleniaczy jest elementem w naszej diecie profilaktyki przeciwnowotworowej.

Borówka ma także korzystny wpływ na wzrok. Antocyjany, odpowiedzialne za błękitny kolor borówek, poprawiają mikrokrążenie w gałkach ocznych, zwielokrotniają przepływ krwi w siatkówce oka i polepszają widzenie. Dzięki drobnym pesteczkom regulują trawienie.

 

ŻURAWINA

Owoce żurawiny zawierają witaminy C, A, B1, B2, P, pektyny, błonnik, węglowodany, żelazo, wapń, magnez, fosfor, potas, jod, kwas cytrynowy, chininowy, jabłkowy i benzoesowy. Dzięki obecności proantocyjanin, kwasu chinonowego, wit. C i fruktozy zapobiegają przykrym i coraz częstszym obecnie zapaleniom pęcherza. Połączenie tych składników sprawia, że bakterie nie mogą rozwijać się wewnątrz dróg moczowych, blokowane jest także ich osadzanie się na ściankach błon wyściełających moczowody. Dodatkowym działaniem żurawiny jest wzmocnienie odporności organizmu na choroby żołądka i dwunastnicy wywołane Helicobacter pylori.

Spożywanie owoców żurawiny działa antybakteryjnie, zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby naczyń krwionośnych, pozytywnie wpływa na zwalczanie chorób jamy ustnej i przyzębia, przeciwdziała chorobom grzybiczym. Wpływa na podnoszenie odporności organizmu, szczególnie w okresach przeciążenia fizycznego. Wprawdzie żurawina nie zapobiega bezpośrednio infekcjom, ale może skrócić czas trwania zaziębienia czy zakażenia. Dzieje się tak dzięki temu, że wit. C pobudza do działania nasz system immunologiczny.

ARONIA

Substancje garbnikowe nadają tym owocom cierpki smak, stąd rzadko nadają się do bezpośredniej konsumpcji. Z owoców aronii można przygotować soki, dżemy, powidła, galaretki, marmolady.

Owoce te są znakomitym źródłem wielu cennych substancji. Należą do nich antocyjany, chroniące nasze ciało przed szkodliwym wpływem środowiska, witaminy (C, B2, B6, PP, P, E, karoten, czyli prowitamina A) i mikroelementy (molibden, mangan, miedź, bor, jod, kobalt). Aronia zawiera znaczne ilości błonnika i pektyn ułatwiających pracę układu pokarmowego i usuwających z organizmu szkodliwe metale ciężkie (np. ołów) oraz toksyny.

Jedzenie owoców aronii wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, przeciwdziała miażdżycy i chorobom serca, ponieważ ogranicza zwiększanie się we krwi poziomu tzw. złego cholesterolu. Aronia wspomaga więc prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia i reguluje ciśnienie krwi.

Botanicznie należy do grupy owoców, takich jak jabłko i gruszka, jednak ze względu na owoc można przypisać je do jagodowych.

CZEREŚNIE

Możemy spotkać żółte, różowe, czerwone, ciemnoczerwone, prawie czarne. Jest w nich dużo witamin C, A, z grupy B, potasu, wapnia, żelaza, magnezu, cynku, miedzi, manganu. Regulują procesy przemiany materii, wspomagają leczenie niektórych schorzeń wątroby i pęcherza, kamicy nerkowej, opóźniają rozwój miażdżycy, dodają energii.

Jada się je głównie na surowo. Są też znakomitym dodatkiem do pierogów, ciast i deserów.

Ze względu na dużą ilość kwasów owocowych, czereśni nie powinno się jeść na czczo (dotyczy to wszystkich pestkowców!). Większość owoców dostarcza mało kalorii. Porcja 100 g czereśni to 61 kcal.

WIŚNIE

Kwaśne siostry czereśni. Sokówki są ciemnoczerwone, Szklanki - jasnoczerwone. Nie wszystkie są kwaśne. Zawierają antocyjany chroniące przed działaniem wolnych rodników. Korzystnie wpływają na produkcję krwinek czerwonych. Dostarczają witamin C i A. Sprzyjają obniżeniu poziomu cholesterolu i cukru, wiążą metale ciężkie i usuwają je z organizmu. Dzięki zawartości potasu i sodu są moczopędne. Sok z wiśni ma właściwości przeciwzapalne - obniża gorączkę, łagodzi ból mięśni, poprawia wchłanianie leków. 100 g tych owoców dostarcza 47 kcal.

ŚLIWKI

Surowe śliwki zawierają sporo składników odżywczych, są przy tym niskokaloryczne - 100 g to zaledwie 40-50 kcal. Natomiast suszone śliwki (227 kcal/100 g) neutralizują nadmiar wydzielanych kwasów trawiennych, działają pobudzająco na ruchy perystaltyczne jelit - zapobiegają zaparciom, przeciwdziałają zatruciom, mogą również zapobiegać miażdżycy. Są bogate w błonnik i ułatwiają spalanie tłuszczu. Ze względu na zawartość potasu, śliwki zaleca się osobom cierpiącym na nadciśnienie.

Poza tym posiadają jedną wspaniałą cechę - po zjedzeniu zaledwie kilku takich śliwek mamy poczucie pełnego żołądka, za sprawą dużej zawartości pektyn w owocach. Jest to więc idealne rozwiązanie dla łasuchów - zamiast zajadać się czekoladkami, lepiej sięgnąć po słodkie i smaczne suszone owoce.

Największa ich zaleta bierze się ze stosunkowo dużej zawartości tryptofanu, czyli aminokwasu, z którego powstaje w naszym mózgu serotonina nazywana hormonem szczęścia.

MORELA

Część jadalna w moreli to miękki słodki miąższ. Zawarta w nim wit. A wspomaga nasz organizm, chroniąc go jednocześnie przed różnego rodzaju infekcjami. Owoce te to także źródło beta-karotenu. Wystarczy zjeść 3 morele dziennie, aby dostarczyć organizmowi odpowiedniej ilości tego doskonałego przeciwutleniacza, walczącemu z procesem starzenia się skóry. Ponadto, obecność potasu, który reguluje ciśnienie krwi i pracę nerek, a także żelaza, wapnia, fosforu i błonnika poprawia nasze trawienie i zapobiega anemii. Dzięki działaniu zasadotwórczemu, morele wspomagają leczenie nadkwasoty, zapobiegają dolegliwościom wątrobowym i problemom z woreczkiem żółciowym. Zdrowe są nie tylko morele spożywane na surowo. Suszone owoce powinny na stałe zagościć w diecie osób odchudzających się. Smaczne, a zarazem sycące, potrafią doskonale zaspokoić głód, a przy tym poprawić przemianę materii.

NEKTARYNKA/BRZOSKWINIA

Dzięki swym właściwościom, dobrze wpływają na układ krążeniowy. Mają sporą ilość witamin, takich jak: A, B1, B2, B6, C i E oraz kwas foliowy, sód, potas, wapń, fosfor, magnez, żelazo i cynk.
Fosfor to składnik, który jest niezbędny do prawidłowego metabolizmu oraz wchodzi w skład naszych kości. Potas z kolei jest bardzo ważny dla zdrowego serca oraz układu nerwowego.
Owoce te zawierają bor i przez to chronią przed osteoporozą - pierwiastek ten jest niezbędny dla prawidłowej gospodarki wapniowej organizmu. Zawierają również dużo błonnika, dzięki czemu regulują funkcjonowanie układu pokarmowego, zapobiegają zaparciom i wzdęciom. Mają działanie uspokajające.

Ponieważ nie można ich zbyt długo przechowywać, należy zjeść je od razu. Przez niedługi czas można je przechowywać w lodówce. Jeśli chcemy brzoskwinie lub nektaryny zamrozić, najpierw należy podzielić miąższ i usunąć pestki.

 

GRUSZKA

Jest bogatym źródłem wit. C, A, B1, B2, B6 i PP oraz wielu składników mineralnych. Bogata jest w fosfor, wapń, magnez, sód, miedź, żelazo, bor oraz jod i potas.

Substancje obecne w gruszce warunkują zdrowie układu krążeniowego, okrężnicy i redukują ryzyko zachorowania na jaskrę. Miękkie, dojrzałe gruszki pobudzają trawienie i zapobiegają zaparciom. Twarde, cierpkie i mało soczyste zawierają dużo garbników i te zaleca się w trakcie biegunek. Ze względu na obecność boru, ich spożywanie ma dobry wpływ na działanie naszego mózgu, poprawiają koncentrację. Poza tym gruszka zawiera jod, który pozytywnie wpływa na funkcjonowanie tarczycy.

Naukowcy sklasyfikowali gruszkę jako owoc hipoalergiczny, czyli taki, który w zdecydowanie mniejszym stopniu może wywołać niepożądaną reakcję alergiczną. Ponadto gruszki mają niewielką zawartość kaloryczną (41 kcal/100 g).

Gruszka to bogate źródło kwasów owocowych - jabłkowego i cytrynowego - oraz węglowodanów, pektyny. W miarę dojrzewania owoców, ilość pektyn i kwasów owocowych maleje, rośnie zaś zawartość cukrów.

 

JABŁKO

Jego główną cechą jest wszechstronność. Zawiera sporo potasu i żelaza. Węglowodany, występujące pod postacią fruktozy i glukozy, są bardzo dobrze przyswajalne przez organizm i bardzo szybko zasilają w energię. Pektyny, których w jabłku jest bardzo dużo, jak i zawarte w jabłku kwasy owocowe, pobudzają wydzielanie soków trawiennych i ułatwiają cały proces trawienny, a także absorbują w przewodzie pokarmowym trucizny i szkodliwe drobnoustroje. Ponadto pektyny regulują perystaltykę jelit, przeciwdziałając zaparciom, zmniejszają wchłanianie cholesterolu, a dzięki temu skutecznie zapobiegają miażdżycy i chronią przed zawałem.

Spośród wszystkich witamin, obecnych w jabłkach, najważniejsza jest wit. C, która wzmacnia układ odpornościowy. Najbogatsze w tę witaminę są owoce dojrzałe, rosnące po nasłonecznionej stronie drzewa. Im kwaśniejsza odmiana jabłek, tym więcej w nich wit. C. Gromadzi się ona pod skórką, dlatego najlepiej jeść, gotować i piec owoce w całości, nieobrane, by wykorzystać wszystkie zawarte w nim składniki odżywcze. Najwięcej wit. C znajdziemy w owocach surowych - im dłużej będziemy je poddawać obróbce termicznej, tym większe będą jej straty.

Jabłka zawierają także flawonoidy, czyli przeciwutleniacze, które również znajdują się w skórce i tuż pod nią.